Chúng ta thường có ấn tượng về vị đắng nhẫn có phần khó ăn của khổ qua (mướp đắng). Trái ngược hoàn toàn với khổ qua (mướp đắng), khổ qua tây lại là loại thực phẩm có vị ngọt thanh dễ ăn và có thể chế biến thành rất nhiều món ăn hấp dẫn trong gia đình.
Ngoài những công dụng tuyệt vời trong ẩm thực, khổ qua tây còn là một vị thuốc tốt khi mang trong mình một số dược tính giúp ngăn ngừa những tình trạng bệnh lý nguy hiểm của cơ thể. Hơn thế nữa, đây còn là một loại thực phẩm làm đẹp da đẹp tóc, góp phần gìn giữ nét xuân của người phụ nữ.
Liệu khổ qua tây có thực sự có nhiều công dụng đến thế. Hãy cùng Life Fitness & Yoga tìm hiểu về loại thực phẩm dinh dưỡng này với bài viết dưới đây nhé.
Khổ qua tây là gì?
Khổ qua tây có rất nhiều tên gọi khác nhau như mướp trời, bầu rắn hay quả lặc lày
Khổ qua tây là loại thực phẩm còn được biết dưới nhiều tên khác nhau như dưa núi, dưa trời, bầu rắn, mướp Nhật hay quả lặc lày. Khổ qua tây có tên khoa học là Trichosanthes cucumerina, chúng là loài thực vật có hoa thuộc họ Cucurbitaceae.
Cây khổ qua tây là một loại cây thân thảo dạng dây leo có thân hình sợi gọi là tua cuốn. Lá của cây này hình lòng bàn tay với các nhánh gọi là lá chét. Quả non có màu xanh và dài, có kết cấu mềm, ngọt bùi và hương vị nhạt. Trong khi đó, quả trưởng thành dài hơn, có màu đỏ và không ăn được do vị trở nên đắng. Quả còn được gọi với tên là quả bầu rắn do đặc trưng của nó có hình dạng cuộn với các sọc trắng nhạt. Chúng thường được coi là một loại rau, được sử dụng để nấu nhiều món ăn chính trong bữa ăn của người Á Đông.
Khổ qua tây mọc tự nhiên ở vùng hoang dã ở các nước Đông Nam Á như Ấn Độ, Sri Lanka, Trung Quốc, Nepal và Indonesia, cũng như tại Úc ở các vùng phía nam ấm hơn. Hiện nay, chúng được người dân chủ động gieo trồng ở các nước Châu Á cũng như trên khắp nước Úc và Nigeria. Loại thực vật này là một loại rau được nhiều người ưa thích, có thể mua được ở các khu vực phía Nam. Trong khi đó, loại dài hơn và kích thước nhỏ hơn có thể thu được quanh năm trên thị trường cũng như ở các khu vực phía Bắc Ấn Độ, chúng chủ yếu được trồng trong vườn nhà.
Khổ qua tây cung cấp nhiều dinh dưỡng, chúng vốn là loại rau có hàm lượng nước cao và có tác dụng giải nhiệt cho cơ thể. Bên cạnh đó, chúng không có cholesterol nên có khả năng cải thiện và tăng cường sức khỏe tim mạch, bổ sung dồi dào vitamin và khoáng chất giúp thúc đẩy các chức năng trao đổi chất quan trọng trong cơ thể.
Một số giống khổ qua tây phổ biến hiện nay
Khổ qua tây có rất nhiều giống được thuần hoá và lai tạo
Giống Long EX: giống này sản xuất ra loại quả có da xanh và các sọc trắng, dài từ 25 – 50cm. Loại quả này phát triển mạnh mẽ vào mùa hè ở khu vực ấm áp và cho nắng suất tốt. Quả non được sử dụng để làm thực phẩm.
Giống Hybrid Snaky: loại khổ qua lai này mới phát triển và đã trở nên cực kỳ phổ biến ở châu Á do chất lượng hàng đầu và sản lượng trái cao. Quả có da xanh với sọc trắng dài, kích thuốc phổ biến từ khoảng 25cm trở lên với trọng lượng từ 100 – 200g. Thịt của trái non cực kỳ giòn và hấp dẫn, thích hợp cho các món canh và xào. Cây được trồng quanh năm ở các khu vực cận nhiệt đới cũng như phụ cận ở Châu Á.
Giống India Short: loại quả đặc biệt này là giống bản địa của Ấn Độ. Quả này có vỏ màu trắng xanh nhẹ cùng với sọc xanh, dài khoảng 20cm và đường kính 7cm. Cây cực kỳ sinh trưởng tốt trong điều kiện khí hậu ấm áp cũng như có sản lượng cao trong thời gian dài. Giống này được thu hái khi chúng còn non và rất phổ biến trong ẩm thực của người Ấn Độ.
Giống Hybrid white glory: giống này được công ty giống cây trồng lớn ở Thái Lan giới thiệu. Quả có da trắng với kích thước khoảng 38cm x 3,5cm, trọng lượng khoảng 100g. Cây phát triển mạnh mẽ ở vùng khí hậu nóng, lý tưởng cho khí hậu cận nhiệt đới với lượng mưa cao. Giống cây này đặc biệt này cực kỳ khỏe mạnh và cũng có thể thu hoạch sau 45-50 ngày (sau khi gieo giống). Giống khổ qua tây đặc biệt này có khả năng kháng bệnh cao, dễ trồng.
Giống Hybrid Thai Extra Long: loại này là một giống lai mới được sản xuất bởi một công ty giống hàng đầu ở Thái Lan. Quả của chúng có thể dài tới 78cm, đường kính 3,6cm, nặng 370g. Quả khổ qua tây này có vỏ màu xanh lục nhạt với các sọc trắng dọc theo thân. Cây phát triển mạnh mẽ trong điều kiện khí hậu nóng và năng suất cao. Để thu hoạch được quả ở dạng thẳng và dài, chúng cần được trồng trên các giá đỡ và giàn treo cao. Chúng có thể được thu hoạch ở bất kỳ giai đoạn nào, từ khi còn non đến lúc lớn.
Thành phần dinh dưỡng có trong khổ qua tây
Tương tự hầu hết các loài thực vật thuộc họ bầu bí, khổ qua tây chứa vô số các thành phần quan trọng trong chế độ ăn uống như carbohydrate, chất béo, protein và chất xơ, các hợp chất vi lượng quan trọng như Vitamin A, Vitamin B6, Vitamin C và Vitamin E và khoáng chất và một loạt các chất hợp chất từ thực vật bao gồm phenol và cucurbitacin.
Thành phần dinh dưỡng trong 100g thịt quả khổ qua tây tươi bao gồm những dưỡng chất như sau:
- Lượng calorie: 86.2
- Chất béo: 3.9g (trong đó có 0.5g chất béo bão hoà)
- Carbohydrate: 12.5g
- Chất xơ: 0.6g
- Protein: 2g
- Natri: 33mg
- Kali: 359.1mg
Bên cạnh đó, chúng chứa nhiều khoáng chất như canxi, magie, phốt pho, kẽm, sắt, mangan, iốt và một số hợp chất từ thực vật phytochemical khác.
Lợi ích sức khoẻ từ khổ qua tây
Loại thực phẩm này mang đến nhiều giá trị sức khoẻ cho người dùng
Hỗ trợ giảm sốt
Ở nhiều nước nhiệt đới, tình trạng sốt (bất kể là lý do gì) có thể là mối nguy hiểm lớn đối với sức khỏe cộng đồng nếu không tiếp cận được với hệ thống chăm sóc y tế kịp thời. Khổ qua tây có thể được chế biến thành thuốc sắc và dùng cho người bị sốt nhằm thanh nhiệt và giảm sốt tạm thời. Thông thường sau khi sử dụng, cơn sốt có xu hướng thuyên giảm và quá trình chữa lành tự nhiên trong cơ thể có thể bắt đầu. Do đó, loại thực phẩm này có thể được xem như một loại thuốc dân gian hỗ trợ giảm sốt hạ nhiệt.
Giải độc cơ thể
Khổ qua tây vốn được sử dụng như một vị thuốc lợi tiểu trong y học cổ truyền trong nhiều năm. Loại thực phẩm này có thể kích thích gan và tăng khả năng thúc tiểu, do đó đẩy nhanh quá trình đào thải chất độc ra khỏi cơ thể. Chúng có dược tính giúp tăng việc tạo ra chất lỏng trong cơ thể, có thể loại bỏ tình trạng khô và mất nước đồng thời hỗ trợ hoạt động bình thường của thận và bàng quang. Bên cạnh đó, nước ép từ lá khổ qua tây cũng có thể kích thích nôn mửa trong trường hợp uống một thứ gì đó độc hại hoặc ngộ độc nhẹ.
Cải thiện các vấn đề về tiêu hoá
Theo y học cổ truyền, quả khổ qua tây có thể giúp giảm các vấn đề về đường ruột vì nó có tác dụng như một loại thuốc nhuận tràng nhẹ. Hơn nữa, hàm lượng chất xơ cao trong loại quả này có thể hỗ trợ những người mắc tình trạng rối loạn đường ruột và loại bỏ chứng táo bón, giảm chứng chuột rút và đầy hơi, tối ưu hóa quá trình hấp thụ dinh dưỡng trong cơ thể.
Cải thiện các vấn đề về hô hấp
Khổ qua tây có khả năng làm long đờm, làm lỏng mủ và đờm trong xoang và đường hô hấp để chúng đào thải ra ngoài. Điều này rất có lợi cho hệ thống miễn dịch, vì thông thường các chất có hại và các tác nhân lạ tích tụ mắc vào đờm và chất nhầy gây ra các tình trạng nghiêm trọng hơn.
Hỗ trợ làm tóc chắc khỏe
Đối với những người bị rụng tóc, khổ qua tây được cho là có tác dụng kích thích mọc tóc mới và bảo vệ các nang tóc yếu khỏi bị rụng. Điều này có thể do hàm lượng khoáng chất và vitamin dồi dào, đặc biệt là hàm lượng carotene cao giúp chăm sóc đặc biệt cho da và tóc. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khổ qua tây có thể làm giảm lượng gàu trên tóc.
Ngăn ngừa bệnh tiểu đường
Theo một nghiên cứu trên động vật được công bố trên Tạp chí Quốc tế về Sinh học và Hóa học, quả khổ qua tây có thể làm giảm mức đường huyết ở vật thí nghiệm có mắc bệnh tiểu đường do streptozotocin gây ra. Thành phần dinh dưỡng thấp, ít calo của chúng khiến chúng trở thành một loại rau lý tưởng hỗ trợ chống bệnh tiểu đường.
Giảm căng thẳng
Trong y học cổ truyền, khổ qua tây thường được sử dụng để làm giảm tình trạng tim đập nhanh và làm dịu hệ thần kinh, hạ huyết áp. Điều này có thể có được nhờ thành phần kali trong chúng, có tác dụng giãn mạch và giảm căng thẳng cho hệ tim mạch.
Hỗ trợ giảm cân
Khổ qua tây chứa ít calo và nhiều chất dinh dưỡng cần thiết. Do đó, chúng rất phù hợp với những người đang thực hiện chế độ ăn kiêng để giảm cân, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh tiểu đường. Khổ qua tây cũng cung cấp các chất xơ không hoà tan khi vào trong dạ dày, giúp bạn no lâu hơn, giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ đốt cháy chất béo với tốc độ nhanh hơn.
Giảm chứng mất ngủ
Hàm lượng vitamin B6, pyridoxine có trong khổ qua tây rất có lợi trong việc hỗ trợ làm giảm khả năng dẫn truyền các xung thần kinh. Do đó, trong những trường hợp mất ngủ hoặc thiếu ngủ trầm trọng, việc bổ sung có thể làm giảm hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh và thúc đẩy giấc ngủ đến nhanh hơn, sâu hơn.
Một số món ăn hấp dẫn từ khổ qua tây
Chúng có thể chế biến thành nhiều món ăn gia đình bình dân mà hấp dẫn
Khổ qua tây xào tỏi
Khổ qua tây sau khi mua về rửa sạch, bào vỏ, bổ dọc sau đó bào bỏ ruột như cách xử lý mướp đắng. Tiếp theo, bạn cần cắt chúng thành miếng xéo vừa ăn. Bắc chảo dầu lên bếp và phi thơm tỏi và cho khổ qua tây vào xào đến khi chín đều. Cuối cùng, bạn có thể trút thức ăn ra đĩa, rắc hành lá xắt nhỏ và dùng cùng cơm nóng.
Khổ qua tây nấu tôm tươi
Tôm tươi rửa sạch, bóc vỏ và bỏ chỉ đen sau đó ướp với một chút hạt nêm. Khổ qua tây rửa sạch, gọt vỏ bổ dọc nạo sạch ruột và xắt thành những miếng vừa ăn. Tiếp theo, phi thơm tỏi và xào tôm cho săn sau đó đổ thêm nước vào và hớt bọt. Chờ đến khi nước canh sôi lăn tăn thì cho phần khổ qua tây vào nấu đến khi chín đều và nêm nếm cho vừa ăn. Đến khi canh chín đều thì múc ra tô, thêm hành ngò, tiêu và dùng cùng cơm nóng. Đây là món canh thanh mát rất phù hợp với bữa ăn trong gia đình để bổ sung dinh dưỡng.
Nhìn chung, khổ qua tây là loại thực phẩm dễ ăn và có thể chế biến thành rất nhiều món ăn hấp dẫn trong gia đình. Bên cạnh đó, chúng có chứa nhiều vitamin, chất dinh dưỡng và khoáng chất giúp hỗ trợ nâng cao sức khỏe tổng trạng và giúp cơ thể chống lại nhiều bệnh nguy hiểm.